Home | Esercizi spirituali | Arte | Esperienze | Saggi | Link
|
Saggi > |
Jerónimo Nadal, Brani scelti |
||
|
|
||
Jerónimo
Nadal, altre pagine Giacomo Lainez, Juan A. Polanco, Francesco |
INDICE
CAPUT I - DE NOMINE ET APPROBATIONE SOCIETATIS (EXAMEN C. 1, N. 1) Caput II - De fine Societatis (Examen c. 1, n. 2) Caput III - Media ad finem
obtionendum: de votis
(Examen c. 1, nn. 3-5) § I - De votis in genere et de paupertate § II - De voto oboedientiae Summo Pontifici Caput V - De personis Societatis
(Examen c. 1, nn. 7-12) Caput VI - De domibus Societatis
(cf. Examen c. 1, n. 4) § III - De mediis sive de votis |
||
|
TESTO
CAPUT I - DE
NOMINE ET APPROBATIONE SOCIETATIS (EXAMEN C. 1, N. 1)
[1-2] Cur congregatio et minima vocetur Societas – [3-4]
Et a Sede Apostolica dicatur primo instituta – [5-6] Unde nomen Societatis
Iesu et quare ita vocetur – [7-9] Parte Ignatii in hoc nomine eligendo et
retinendo – [10] Conclusio ascetica ex hoc nomine – [11] Confirmationes
Societatis.
[1]
Haec minima Congregatio[1]. Congregationem necessum
fuit prius dicere, quasi in genere quodam, quam societatem. Insinuat tamen
congregatio sensum obedientiae, qualis in Societate quaeritur; gregem
scilicet nos esse, qui a superiore ducimur sicut oves non aperientes os[2] nostrae voluntatis vel
iudicii. [2]
Minima. Humilitatis dicit desiderium
et sensum, ut nostram Societatem sentiamus minimam esse atque infimam, et ut
quivis in ea se constituat infra omnes infimos atque abiectissimos homine,
omnium mortalium servum in Domino; sic fiet ut in altum cymbam ducamus, hoc
est, mentem nostram in profundam humilitatem atque obedientiam, ut inde
laxemus in capturam retia nostra in nomine Christi Iesu[3]. Pater Ignatius, quoties
in re praesertim gravi nominabat Societatem, nunquam fere praetermittebat
minimam dicere Societatem, et in Constitutionibus ita appellatur Societas. Monitos itaque nos voluit esse Societas, initium nobis esse statuendum
in humilitate, ut idonei esse possimus qui in hac Congregatione Deo
serviamus. [3] Ab
Sede Apostolica. Non a Papa utcunque (quod superius est expositum), sed
legitime atque apostolica authoritate, e cathedra scilicet et potestate, quam
Christus Petro et successoribus in ipso tradidit; quam immutabilem atque
infallibilem esse fide tenemus catholica. [4] In prima eius institutione. Primam
institutione sic intelligimus, ut complectamur divinam inspirationem ac
motionem, quae initium dedit Societati in Patre Ignatio, simul et
confirmationem Sedis Apostolicae, qua accedente, plena extitit Societatis
instituto. [5] Fuit
a Sede Apostolica nuncupata Societas Iesu. Ut aliae partes instituti,
ita et hoc nomen authoritatem accepit ab Apostolica Sede; principium tamen a
Dei ipsius inspiratione. Nam ratio nostrae vocationis militia quaedam est sub
vexillo Christi, quod et totis exercitiis colligimus et in meditatione praesertim
Regis temporalis ac Vexillorum sentimus[4]; nam in meditatione regis temporalis vocamur a Christo Iesu summo et
angelorum et hominum et rege et duce ad societatem sui belli, quod adversus
mundum, carnem teterrimosque daemones gerit, donec tradat regnum Deo et
Patri, atque evacuet omnem principatum, potestatem et virtutem[5]. Nomina nos damus, atque conscribimur digito Dei in illam militiam
sacrosanctam. Ex vexillorum vero meditatione intelligimus ad vexillum Christi
Iesu ad ipsumque Imperatorem Christum nos concurrere, cum eo in aciem
procedere, in acie stare, ex acie per illum confligere. [6]
Hac ratione primum vocatus est Pater Ignatius, hac per illas meditationes nos
vocat Christus in Societatem suae militiae; ita nomen, eius Vicario in
terris, Romano Pontefici, sub vexillo Crucis dare nos in formula instituti
nostri legimus. [7] Quaemadmodum autem confirmata fuerit divina
haec inspiratio et appellatio, audite, fratres mei. Nam, cum iam primum
veniret Pater Ignatius Romam antequam quidquam de confirmatione Societatis
ageretur, atque in itinere oraret, ecce apparuit illi Christus Iesus crucem
baiulans[6]; audivit vero Deum Patrem in spiritu ac sensit quod se ad Christum
applicaret, et in illius servitutem et sequelam assereret, ac diceret. «Ego
vobis ero propitius». [8] Ad haec, cum ageretur de formula instituti,
quo illam Sedi Apostolicae offerrent Patres confirmandam, ut in re
gravissima, ad internam quandam devotionem atque spiritus sensum compositus
Pater Ignatius, enixe ac confirmate postulavit a sociis, ut illud nomen
Societati facerent; id se rogare, et contendere ab omnibus, ut sibi
concederetur. [9] Quibus ex rebus satis aperte possumus
intelligere ex divina inspiratione fuisse a Deo illud nome Societati
impositum. [10] Socii igitur sumus Christi Iesu ex illustri quadam atque eximia in nos benignitate ac gratia. Iesum sequimur militantem, bellum gerentem, crucem etiam nunc baiulantem in Corpore suo mystico, quod est Ecclesia; itaque adimplere debemus ea quae desunt passionum Christi[7]. Christum igitur imitemur, fratres, quoad eius fieri cum eius gratia poterit proxime; nihil aliud ex hac mortalitate velimus, quam voluit Chritus Iesus. Nostrum est pauperes esse, castos, obedientes, humiles; nostrum opprobria, iniurias, contumelias pro eius nomine pati; nostrum, pro salute animarum procuranda nihil non cogitare, agere, pati; nostrum desiderare mortem pro animarum salute oppetere. Ad magnum opus, magno signo ac demonstratione, vocavit nos Christus Iesu, fratres dilectissimi. Magno igitur animo, magna fide, magna spiritus vivacitate atque hilaritate sequamur in humilitate cordis nostri in spiritu ac veritate[8] in Christo. [11] Fuit prim,um confirmata, etc. Anno 1540 ad numerum 60 professorum fuit confirmata magna providentia divina ac Pauli Papae III[9]; quod superius attigimus. Deinde ad apertum numerum, omnium quotquot ad Societatem aspirare vellent, anno 43 rursum a Sede Apostolica fuit comprobata per eumdem Paulum 3um[10]. Quinquagesimo vero anno fuit item ab Iulio 3° confirmata simul et exactius explicata tota ratio instituti[11]. Caput II - De fine Societatis (Examen c. 1, n. 2)
[12] Finis
Societatis – [13] Ad maiorem Dei gloriam esse aspirandum – [14] Finis quem
habuit Iesus Christus – [15] Ex plenitudine et perfectione caritatis - [16]
Iuvare proximos ministeriis etiam exterioribus – [17] Praesertim ubi est
penuria ministrorum – [18] Per plura opera caritatis et ministeria – [19]
Atque institutione iuventutis – [20] Omnia comprehendit quibus iuvari
proximus possit, praesertim spiritualia – [21-22] Quaerenda etiam perfectio
propria et proximi – [23] Proximus hortandus ad consilia – [24] Et ad
frequentiam sacramentorum – [25-27] Salus et perfectio propria constituta in
iuvando proximo – [28-29] Intense proximus iuvandus omni ministerio, ex
instituto et Ecclesiae approbatione – [30] Ratione finis media comparantur –
[31] Vitam activam et contemplativam atque «activam superiorem» complectitur
Societas – [32] Tota Societas ad perfectionem maiorem aspirat, et hoc etiam
opus est Generalis Congregationis – [33] Exhortatio ad finem amandum et
obtinendum.
[12] Finis
Societatis est, etc[12]. Si ad haec, quae hoc loco de fine Societatis traduntur, illa
coniungamus quae in formula instituti nostri legimus, esse scilicet ad hoc potissimum
Societatem institutam ut ad fidei defensionem et propagationem et profectum
animaurm, etc.[13]; haec igitur si coniungamus, ratio finis nobis per Iesu Christi gratiam
propositi extabit perfectissima, ex qua rursum poterimus metiri totius
instituti rationem tum etiam perfectionem. [13] Haec antequam explico, exponam illud
breviter, quod in omnibus est Constitutionibus frequentissimum et Patri
Ignatio ac toti Societati in omnibus literis, csermonibus, operationibus,
usurpatissimum. Id vero est ad quod, quae de fine et hoc loco et in formula
instituti contionentur, referri debenti omnia; ad maiorem scilicet gloriam
Dei, honorem ac servitium esse nobis contendendum atque operandum sempre.
Neque enim satisfecisse nos vocationi nostrae et gratiae credamus, si tantum
gloriam Dei quaeramus simplici quodam desiderio; sed ad maiorem gloriam
semper esse nobis aspirandum sentiamus, quasi perpetua quadam ad perfectionem
divini honoris ac charitatis contentione in suavitate spiritus ac fortitudine
in Christo Iesu. Neque vero mirum hoc cuiquam videri potest; nam ratio
religionis monasticae, qui status acquirendae perfectionis est, ad hoc
spectare certum est ut continenter ad meliora nitantur religiosi. [14] Constitutus igitur est nobis finis perfectissimus, idem scilicet ille quem Pater caelestis Filio suo unigenito praestituit incarnationis, vitae, mortis ac resurrectionis, ut ad maiorem Patris sui aeterni gloriam oves quaereret quae perirant domus Israel[14]; salutem scilicet animarum ut quaereret et perfectionem ex tota charitatis plenitudine atque perfectione. [15] Hic igitur est finis noster, ad salutem
animarum attendere et perfectionem ex plenitdine quadam charitatis ac
perfectione in Christo Iesu. Ut enim ad maiorem Dei gloriam omnia nobis
dirigenda sunt, quae est pars charitatis potissima, ita et proximus amandus
ex charitate est, quoad eius fieri potest, pro vocationis nostrae gratia ac
ductu perfecte; tum in omnibus partibus nostri instituti perfectio nobis
sequenda est. [16] Itaque perfectionem status nostri non
constituimus in contemplatione et oratione, et proximum his rebus tantum
iuvamus in nostris cellulis ac monasteriis sedentes; quod tamen monachorum
institutum est perfectum in primis. Sed, cum nos charitas urgeat[15], ut proximum sicut nos ipsos amemus, videamus autem tot animas perire in
aeternum, quas tamen salvas voluit esse clementissimus Pater caelestis, pro
quibus sanguinem ac vitam profudit Christus Iesus, in nostram simul et
proximorum salutem incumbimus ex vocatione nostra atque statu, non oratione
solum ac sacrificiis, sed omnibus praetera ministeriis, quibus spiritualiter
iuvari quis possit. [17] Et quemadomodum ex ratione missionum in 7a
parte Constitutionum, imo vero totis fere Constitutionibus intelligimus, ad
illas animas proprie Societas incumbit iuvandas, quae propter penuriam
ministrorum vel pereunt vel periclitantur; quo fit ut ex plenitudine
charitatis ac perfectione Societati sit a Patre caelesti finis constitutus. [18] Nam ad maiorem Dei gloriam nobis est in rebus
omnibus operandum, tum impense nostrae ac proximorum saluti vere, serio,
vivaciter, in fervore spiritus et charitatis, tum etiam zeli opera nobis est
insumenda in Christo Iesu, omnibus artibus, industriis, ministeriis, quibus
iuvari possit proximus. Et quandoquidem in rebus omnibus quod melius est
maiorisque servitii divini illud prosequimur, propterea salutem animarum
omnibus ministeriis spiritualibus procuramus, primum atque suo modo unice per
sacras praedicationes ac lectiones, et aliud quodvis verbi divini
ministerium, per exercitia spiritualia, per puerorum ac rudium in
Christianismo institutionem, per sacramentorum ministrationem; addimus his
dissidentium reconciliationem, et eorum, qui vel in carcere detinentur vel in
hospitalibus decumbunt, piam visitationem atque subventionem[16]: quae domorum professae Societatis sunt ministeria. [19] Ex collegiorum vero instituto iuventutem in moribus et literis purioribus instituimus, tum omne disciplinarum genus publice profitemur, quod videatur theologo necessarium vel utile futurum. Hac tamen moderatione in haec opera incumbimus, ut in domibus nihil quod ad scholas attineat enarremus, ac illis ministeriis prius operam demus, quae potiora sunt, et ex quibus maior fructus spiritualis colligitur. In collegiis vero primaria est scholarium atque studiorum cura; caeterum, quod abseque horum detrimento fieri possit, ad alia opera quae domorum sunt magis propria attendimus. [20]
Breviter: nihil est, quo ex charitate iuvari proximus possit, quod nostri
instituti non sit. Sed ita tamen, ut omnia ministeria spiritualiter
exhibeantur, et illa intelligamus proprie esse nostra quae perfectiora sunt,
pure scilicet spiritualia; nec ad alia quae inferiora sunt descendamus, nisi
necessario, magno consilio, magna spe, magno proventu, non sine superiorum
licentia; et tunc tandem, si quando in pure spiritualibus non est ubi
ministremus. Omnia vero ad salutem et perfectionem animarum referantur ad
maiorem Dei honorem et gloriam. [21]
Quoad autem dicimus ad salutem et perfectionem nostram esse nobis incumbendum,
facile videmus necessarium esse, non tantum ex nostri instituti ratione, sed
simpliciter ex ratione instituti monastici et religionis. [22] Quod vero non ad salutem solum, sed ad perfectionem simul proximorum attendamus, id dat perfectio charitatis ad proximum extensa; nam eodem desiderio, eodem spiritu atque amoris affectu in salutem nostram ferri debemus et proximorum. Illorum igitur et salutem et perfectionem et desiderare et procurare debemus, quo fiat in Christo Iesu ut, qui potest capere[17], non omittat quin capiat, et in eo quidem quisque gradu capiat, quem maturo atque spirituali iudicio assequi poterimus gratiam cuivis polliceri. [23] Itaque, quemadmodum nobis ad maiorem semper perfectionem vitae religiosae est contendendum, ita in proximo non satis sit nobis si non peccet, si mandata custodiat Dei et Ecclesiae, quod alioqui ad salutem satis est; sed ad consilia simul omnes exhortari nitimur, hos ad religionem, alios ad clericatum vel alioqui ad consilia evangelica pro suo captu capessenda. Et, si de perfectione status agi vel non potest vel non debet, de ea perfectione agimus, de iis consiliis, quae in omni statu etiam saeculari impleri facile possunt. [24]
Hinc est quod tantopere hortamur omnes ad frequentationem sacramentorum
paenitentiae ac sacrosanctae Eucharistiae; hinc quod exercitia spiritualia
communicamus vel exacte omnia vel eorum partem, pro eorum qui exercentur
captu; hinc orationi ut opera detur suademus melioribusque operibus.
Breviter, eo contendimus ut non solum illa abiiciant homines quae mala sunt,
illa faciant, quae si omittant, peccabunt; sed illa quoque reiiciant, quae
speciem habere possunt peccati vel occasionem vel periculum, illa faciant
quae gratiora Dei atque acceptiora fore videbuntur, pro sua quivis facultate
in Christo Iesu; et simul non exemplo solum suo, sed exhortatione etiam, viri
viros, faeminae faeminas nitantur ad meliorem vitae frugem adducere. [25]
Ita fit ut nostrae professionis atque instituti ratio ad proximos omnes suo
gradu extendatur. Haec autem coniunctio salutis nostrae et perfectionis cum
proximi salute et perfectione facit ut etiam magna et salutis et perfectionis
nostrae pars in iuvando proximo constituta sit. [26] Quocirca, ubi ad ministerium mittimur a superioribus, nihil addubitemus quin maximus sit nobis futurus proventus ex ministerio in proximum; ad hoc enim vocamur, ad hoc nostrae religionis gratia proprie ducit et iuvat. Memini ego, cum insinuaret mihi Pater Ignatius, ad initia mei ad Societatem ingressus, ut praedicationibus et proximo operam darem, et ego ineptitudinem meam de meis peccatis et miseria excusarem, respondisse Patrem: «Hoc, inquit, pacto proficies, si ad proximi salutem attendas». [27]
Ut semel igitur dicam, nullus suo iudicio inixus quod imperfectus sit, quod
ineptus, quod in periculo versetur, vel gravetur vel ambigat proximo
inservire; sed explicata conscientia superiori, si mittatur, magno animo ac
pleno bonae spei aggrediatur opus. Fiet ex singulari Iesu Chrisi gratia, qua
suam complectitur Societatem, ut et nihil periclitetur, et magnum brevi
proventum perfectionis consequatur, modo rationem ministerii Societatis
amplectatur, et in primis non omittat spiritum per orationem suo tempore
refocillare ac renovare. Qua de re alibi dicetur, praestante Christo Iesu,
diligentius. [28]
Dicimus intense, quod nervus sit Societatis intensio ac fervor zeli et
charitatis, qui in proximos semper redundare debet. Et quidem, ut verum
confiteamur, haec est proprietas instituti unica, haec ratio novi ordinis, ut
in proximorum salutem et perfectionem, ex perfectione charitatis toto corde,
tota mente, tota anima, omnibus viribus feramur in suavitate spiritus atque
hilaritate vivaciter; atque ad id, ut accipiamus ex instituto
administrationem non orationis solum et sacrificiorum, non praedicationis
solum et sacramentorum; sed omnes uno amplexu operationes charitatis, omina
ministeria complectamur, ex Ecclesiae sanctae approbatione, atque
authoritate. [29]
Itaque, quamvis nullam animarum curam accipiamus ex beneficii cuiusquam vel
dignitatis obligatione, siquidem simul in illis alia accipiuntur quae cum
paupertate, humilitate ac libertate Societatis pugnant, tamen necessario
atque intense quidem habet cum fine suo et instituto coniunctam curam
animarum Societas, et obligationem districtissimam. [30] Ex hac finis ratione ratio ducitur omnium partium Societatis, sive hinc media ad hunc finem consequendum comparantur; tum etiam illud colligitur omnes partes Societatis pro suo gradu ac modo perfectas esse oportere, ut vere et ad perfectionem usque in nostra ministeria incumbamus, ad perfectionem tendant studia literarum, spiritualia praetera exercitia concionum, lectionum et omnis ministerii verbi divini ac sacramentorum tractatio. [31] Ex hac finis ratione illud quoque intelligimus, Societatem utramque complecti vitam, tum contemplativam tum activam particulare; utramque enim in nobis exercemus, sed contemplativam, impensius et, ut aperte dicam, primarie debemus et quasi unice esse contemplativi atque orationi dediti. Sed tamen haec non est proprietas nostrae vocationis et instituti; sed ut eam vitam ut vivamus quae activa superior dicitur, in qua facultatem a Christo accipiamus atque in Christo exerceamus, qua facultate iuvare proximos possimus, et illum ut activus fiat, alium ut contemplativus evadat iuvare. [32]
Non partes autem solum Societatis ad perfectionem maiorem aspirant, sed tota
Societas atque universum institutum, ut non solum qui in Societate vivimus
dicamur in religione vivere atque statu acquirendae perfectionis, sed
Societatem quoque ipsam in religione versari ac statu perfectionis maioris
adipiscendae intelligamus. Qua de re et superius annotavi et nunc illud
addam. Ex praesenti rerum statu generalem Praepositum debere ex praescriptis
Constitutionibus Societatem gubernare, et animum quidem habere ac desiderium
ut in maiorem perfectionem totum institutum augeatur[18] (constante semper tamen
illo fine de quo diximus, qui firmissimus atque inviolabilis conservandus
est), nihil tamen absque generali Congregatione augere vel debebit vel
potest. Hoc est opus solius Congregationis generalis, cui,
quoties congregabitur, huius augmenti semper primaria ratio habenda est. [33] Hic est igitur finis noster, fratres
dilectissimi, a Christo Iesu nobis propositus pro sua summa sapientia atque
benignitate; hunc intimis cordis praecordiis, hunc menti et spiritui nostro
penitus ac perpetuo infigamus; ad hunc semper spectemus; hic nos
complectatur, moveat, dirigat; hinc suavitas ac fortitudo nostrarum
operationum; hinc efficacia, hinc fructus in animarum salutem et perfectionem
et certissimus et uberrimus. Huius finis vivacissimum quoddam atque excellens
desiderium initium fuit in Padre Ignatio Societatis instituendae. Ex hoc fine
maior illa extat et abundas gloria et honor Dei et Domini nostri Iesu
Christi, qui est Deus benedictus in saecula. Amen. Caput III - Media ad
finem obtionendum: de votis (Examen c. 1, nn. 3-5)
§ I - De votis in genere et de paupertate
[34]
Gratia vocationis in consiliis evangelicis – [35] Quae consilia perfectius
suscipiuntur votis in religione approbata – [36] Suntque vota quasi
pollicitatio a Deo et paratum auxilium – [37] Non tamen sunt ipsa perfectio –
[38] De ordine votorum – [39-40] Perfectio paupertatis et commoda – [41]
Quomodo paupertas intelligatur – [42] Gratuitas ministeriorum – [43-45]
Rationes illius – [46-47] Paupertas domorum professorum et collegiorum –
[48-49] Item professorum et coaditorium.
[34] Ad faciliorem huius finis consecutionem, etc[19]. De proprietate votorum Societatis suis locis dicemus, Christo dante.
Nunc quae necessario videntur, ea solum annotabimus. Prima est vocationis
gratia in Societate, ut in aliis religionum institutis; ea ducit ad
perfectionem adquirendam vitae christianae, quae in charitatis perfectione
constituta est. Concipimus hanc gratiam eximiam esse ex perfectione finis
nobis praescripti; media vero ad huius finis atque uberius illa assequamur,
quaenam tandem apposita magis et utilia esse possunt, quam quae Christus ipse
consulit in evangelio, paupertas, castitas et obedientia?[20]. [35] Atque eo magis haec erunt utilia quo perfectius suscipiuntur; id vero fit ubi vota in religione ab Ecclesia approbata emittuntur. Itaque, ut gratiam a Deo accepimus religionis, ita votorum gratiam accepisse agnosciumus; quod indicio quodam ac sensu spiritus coniicimus, ubi ad religionem primum applicamur, dein ubi vota constituimus edere, tum ubi illa edimus; quae omnia quodam gustu spiritus interno facimus ac corde complectimur. [36] In votis igitur quasi
pollicitationem nos habere a Deo repositam confidamus, fratres, ac paratum
auxilium. Quo auxilio non solum tria illa bona quae in nostra potestate
alioqui constituit Dominus, externa, corporis, tum etiam voluntatis ac
iudicii proprii, Deo sacrificamus, quod per tria illa vota facimus; sed
etiam, quoad haec militia vitae mortalis perseverat, praesto in illis gratiis
votorum habeamus praesidium quo muniamur, si quando sive amor mundi sive
carnis petulancia nos solicitat, sive repullulans subinde proprietas vel
voluntatis vel iudicii nostri interturbat ac tentat. [37] Diriguntur itaque vota
religionis ad religonem finemque illius, ad perfectionem quidem iuvant; non
sunt ipsa perfectio, non finis ipse. Quocirca praepostere ne agamus, fratres,
atque nihil aliud quam in vota incumbmus, in illis semper haereamus, totam in
votis perfectionem collocemus: non ita agendum est, fratres mei. Sed ut tota
contentione, et perpetua illa quidem, (ut est pugna mortalis haec perpetua),
ad humilem paupertatem, puram castitatem simplicemque obedientiam debemus
contendere, et ita danda simul opera est, ut ne in illis sistamus; sed,
expeditiores fortioresque facti, maiori studio ad finem Societatis atque
illius ministeria ut incumbamus. Ita fiet ut per haec ministeria augeantur
illae virtutes, quas votis complectimur; et vicissim ad ministeria nostra per
illarum virtutem exercitia expeditiores ac fortiores evadamus. [38] Obedientiae, paupertatis et castitatis. In confirmatione instituti primo loco legimus castitatem[21]; hic primo obedientia; in formula votorum paupertatem primo pronunciamus[22]: ut aequali ac quasi una cura atque studio illa etiam nobis vota observanda intelligamus. Alioqui sua ratio cuique constat, qua primum locum in statu religioso sibi iure videatur posse vendicare. [39] Ita paupertatem intelligendo, quod. Voluit hac loco Societas compendio proponere rationem paupertatis suae novitiis. Id quoque opere praetium est compendio explicare. Nam, ut de reliquis votis tum de aliis partibus Societatis suis locis dicetur, sic in paupertate, quod melius atque perfectius esse videtur, eo spectavit Societas. Libertatem scilicet spiritus, ab importunitate ac solicitudine rerum temporalium assequi voluit. Et id quidem, non in singulis solum hominibus qui in ea vivunt, se in universa simul congregatione; ut omnino illa cura ac molestia illa, animarum necessaria quaedam alienatio ac perturbatio, longe esset ablegata, ut nec toti congregationi nec parti cuiquam haerere posset. [40] Itaque et in tota Societate,
et in omnibus partibus provisum est, Christo Iesu propitio, ne quid
detrimenti vel finis vel institutum vel ministeria nostra a solicitudine
rerum temporalium acciperent, et illud Iesu Christi verbum experiremur in
libertate spiritus atque hilaritate: «Ne soliciti sitis animae vestrae quid
manducetis, neque corpori vestro quid induamini»[23]; et fiat quod scribit Paulus: ut nihil soliciti simus[24]; simul confidamus habituros nos in caelo thesaurum uberiorem[25], si paupertatem diligentius amplectamur ac verius. [41] Nullam igitur proprietatem
rerum habere potest nec ea pars Societatis quae professa dicitur, propter
quatuor votorum solennitatem, nec ea quae simul et professos 4 votorum et
coadiutores utrosque complectirur, neque in particulari neque in communi; non
nomine domus, non ecclesiae, non fabricae, non quovis alio vel nomine vel
occasione vel praetextu[26]. Habent igitur merum usum facti hae partes, rerum sibi ex eleemosyna
donatarum, ad naturae conservationem ex paupertate, iuxta id quod necessarium
videatur ad ministeria instituti obeunda digne vocationi nostrae ac fini. [42] Et hoc quidem nonnullarum etiam religionum
est illud Societatis proprium. Nam, cum intuitu ministeriorum spiritualium
vel omnino eorum quae a religioso instituto proficiscuntur, bifariam recipi
aliquid possit saecularis emolumenti: primum, si pacto id fiat, ut vitiose
alioqui; dein, si ex eleemosyna admittatur; illo reiecto, hoc legitime
utuntur clerici qui, ministrantes altari, de altari vivunt[27], ut Christu Iesu ordinavit; tum etiam eleemosynas religiosi pro suis
ministeriis admittere possunt, non praetia as solutiones: hac quidem ratione
accipiendae eleemosynae pro suis ministeriis privavit se Societas[28], atque cum Paulo in iucunditate cordis dicimus tum communiter omnes tum
privatim singuli: melius est nobis mori, quam ut gloriam nostra hanc et
libertatem qui evacuet[29]. [43] Communis haec est ratio paupertatis universae
Societatis corpori, tum singulis qui sub obedientia Societatis vivunt. Hac in
re magnam libertatem in nostris ministeriis sentimus; ut, cum non possimus ad
terrenam aliquam retributionem vel eleemosynam vel respectum urgere, liberius
ac facilius, ac proinde maiori cum fructu, in salutem ac perfectionem
animarum incumbamus. [44] Hac vero cura ac solicitudine liberi[s] effulget nobis et confirmatur spes maior vestiturum esse non Patrem caelestem et alturum, ut lilia solet et caeli volatilia[30], pro sua benignitate dulcissima, non merito nostro, qui vel pane vescimur indignissime. [45] Nihil igitur, ne indirecte quidem vel
oblique, hanc puritatem polluamus paupertatis opulentissimae in Christo Iesu;
qui, cum infinite dives esset, ut nos divites essemus, se egenum et pauperem
fecit[31], ut ne haberet quidem ubi caput suum reclinaret[32]. Obsecro te, sancte Domine, inclina in nos caput tuum atque verum gustum
et usum sacrosanctae tuae pupertatis in cor nostrum infunde. [46] Domus igitur professae, quique in illis
degunt, ex pura eleemosyna vivant oportet; et ea quidem, si ita necesse sit,
ostiatim emendicata[33], quae tamen ad nullum nostrum ministerium referatur a nobis vel
recipiatur[34]. Quod vero in confirmatione Societatis excipi videntur ea quae ad usum
proprium et habitationem fuerint opportuna[35], non ita intelligamus, ut proprietas domus vel hortorum sit professae
Societatis; sed totius omnino Societatis. Ita tamen ut tota Societas habeat
illarum rerum simplex dominium, professae tamen Societatis sit simplex usus
ac tota administratio. [47] Iam vero reddituum (qui collegiis ac domibus
probationum sunt concessi, propter necessariam studiorum ac probationum
commoditatem fructumque maiorem) simplex dominium universae Societatis est,
simpex vero usus scholarium tum eorum qui in collegiis vel necessario vel
utiliter ministrant. Gubernatio autem per professam Societatem exercetur cum
omni superintendentia; per eam scilicet Societatis partem, quae nec dominium
habebit ullum, nec usum ullum habere potest vel de iure vel de facto in illos
redditus, et sola charitate movetur ad universaam collegiorum curam
suscipiendam[36]. [48] Nec quisquam ipsorum vel suorum coadiutorum[37]. Hac de re vide secundum caput sextae partis Constit. cum suis declarationibus. Hic igitur per se loquimur; accidentia praetermittimus, quae faciunt ut coadiutores in collegiis alantur, si ad illorum sint ministeria necessarii vel utiles futuri, nonnunquam etiam professi[38]. Nam alioqui si paululum eleemosynae illis detur transeuntibus per collegia, ne notemur vel inhumanitatis vel scrupuli, illud nihil movet hanc districtionem[39]. Nullus igitur professus, nullus coadiutor, ali simpliciter potest ex bonis quae Societas ad alenda sua collegia possidet; neque enim fieri vel debet vel potest, ut alantur ex proventibus collegiorum professi et coadiutores, suis, hoc est domorum Societatis, ministeriis servientes. [49]
Unde fit nullum illorum in collegiis debere constitui, nisi propter
necessitatem vel utilitatem collegiorum proprie, professum quidem ad necessitatem,
coadiutorem non ad necessitatem solum sed ad utilitatem quoque ac semper, ut
qui rectores sint collegiorum a Societate designati[40]. Quod si obiter et in
proximorum externorum salutem extenduntur et perfectionem, illud nihil
impediet quin ali a collegiis possint, nam ex abundanti faciunt, et facere
quidem debent, si quando ocii aliquid sit illis reliquum ab operibus
collegiorum, ad quae unice ac per se vocati sunt ac constituti, ut illud ad
proximum iuvandum applicent. § II - De voto oboedientiae Summo
Pontifici
[50] Peculiare votum
oboedientiae Summo Pontefice – [51] Sensus huius oboedientiae – [52-53]
Movita maioris devotionis, abnegationis et directionis in hoc voto – [54-55]
Alia commoda ex hoc voto.
[50] Similiter professa Societas votum facit expressum[41]. Tametsi multi ante confirmationem Societatis professioni huius voti contradixerint, vicit tamen Societatis gratia et Apostolicae Sedis providentia. Hoc enim votum singulare est divinae sapientiae ac bonitatis in Societatem privilegium, de quo lege formulam instituti in confirmatione Societatis[42], tum declarationem in primum caput septimae partis Constitutionum[43]. Hoc igitur votum ob devotionem maiorem erga Sedis Apostolicae obedientiam suscepimus ac maiorem nostrarum voluntatum abnegationem, simul ut certius a Spiritu Sancto dirigamur, in missionibus praesertim ad defensionem fidei et propagationem, ad animarum in vita et doctrina christiana profectum[44]. [51] Nam, etiamsi et omnes mortales Romano Pontifici obedire teneantur, ut vicario Christi, qui et per se et per suos vicarios omnes homines vocat ad fidem et salutem; et maiori vinculo obligentur qui, fidem ac baptismum suscipientes, Christo sese consecrarunt christiani; maiori praetera obligatione religiosi ad Sedem Apostolicam sint coniuncti, quandoquidem obedientiam, vovent suo Superiori generali, hic Summo Pontifici, quod scimus divum Franciscum fecisse[45]: haec cum ita habeant, et triplici hac obligatione Societatem Romano Pontifici in rebus omnibus obedire necessum sit, tamen novissimorum temporum conditio (quibus fortissima futura est ab Apostolica Sede discessio, et magno omnium bonorum dolore iam magna ex parte extat) nos permovit in Christo Iesu, ut hanc partem christianae religionis tam necessariam, tam utilem, voto solenni confirmaremus; quod summum est in Ecclesia catholica atque orthodoxa vinculum. [52] Itaque maiori et animi propensione et spiritus gustu atque suavitate illi obedientiae, illi Sedi, illi potestati, illi Pontifici summo, maximo ac beatissimo afficimur. Ad haec, cum alioqui devotio, quam ex vocatione et religionis gratia accepimus, nos Christi in servitium asseruerit magno spiritus fervore ac promptitudine, illustrissime vero ac certissime in Romano Pontifice Christum ipsum repaesentari credamus ac sentiamus, non potuimus non summa obligatione ac subiectione in illum ferri qui vices Christi unice in terris gerit, suoque loco nobis a Christo praepositus est per quem nos pasceret, per quem nos gubernaret, per quem sua etiam dona et gratias confirmari vellet atque probari. [53] Maiorem praeterea voluntatis nostrae abnegationem hoc voto consequimur; non solum autem voluntatis, sed intellectus quoque ac iudicii (quod in resignatione voluntatis semper intelligimus, si quando de voluntatis solum resignatione et obedientia loquimur). Noluit enim Societas, quod alioqui illi (ut aliis religiosis) liceret, sua voluntate, suo iudicio in orbem christianum ad ministerium diffundi; se ut omni solicitudine vacui, magna fide et tota Societas professa et generalis Praepositus tum etiam singuli professi primae Sedis solicitudini atque providentiae niterentur; unde maior certitudo nostrarum missionum extaret, maior etiam authoritas, si a Vicario Christi mittamur, per quem universam Ecclesiam gubernat Christus, cuius authoritas prima est, summa, ad finem usque saeculorum perpetua, atque in omnibus quae vel ad fidem vel ad morum compositionem spectant indeviabilis; cui authoritati ac Sedi claves a Christo Iesu traditae sunt regni caelorum, et per ipsam aliis omnibus communicatae. [54]
Quae igitur fuit in terris summa et certissima potestas, ab ea magna
benignitate voluit Christus Iesus partem primariam nostrae Societatis per eum
gubernari atque dirigi; cui corpus suum, suas oves, Ecclesiam suam tradidit
gubernandam. [55] Et quidem magna dispensatione Dei hoc factum esse videmus. Cum enim missiones nostrae ad hoc potissimum spectent ut eo proficiscamur ubi nullus est minister veritatis et spiritus; vel, si qui sunt ministri, ii vel non possunt animas iuvare vel negligunt, vel omnino quoquo pacto non iuvant; ea autem sit propria atque unica cura Pontificis Romani: illi Deus minimam hanc Societatem extremis his temporibus tradidit, qua libere ac confidenter in Christo ad illud opus uti posset, quod suum est sibique soli Sedique suae incumbit. Caput V - De personis
Societatis (Examen c. 1, nn. 7-12)
§ I. De personis in genere
[125] Personae Societatis:
professi, coadiutores spirituales, scholastici, novitii, coadiutores temporales
– [126] Gratia universae Societatis et singularum partium – [127] In ea
confidendum – [128] Cum humilitate tamen – [129-130] Et cum sensu gratiae
Societatis – [131] Contentus quilibet in proprio gradu.
[125] Per professos igitur et coadiutores spirituales Societas in salutem animarum incumbit, qui finis est proprius Societatis, ad quem reliquae partes omnes referentur; quae partes, tametsi sua habeant exercitia quibus proprie dent operam, obiter tamen iuvare etiam proximum debent, modo nihil operibus suis depereat. Itaque has continet Societas partes: novitios, scholasticos, coadiutores temporales, coadiutores spirituales atque professos; quae partes, ut a gratia vocationis atque religionis nostrae derivantur cumque fine Societatis necessario coniunctae sunt, ita suas gratias a Christo Iesu acceperunt et obtinent sua dona ac virtutes, quibus digne Deo ac vocationi suae atque ordini suum ministerium expleant. [126]
Quod advertite, fratres mei, diligenter ac devote; nam magnum est hoc divinae
benignitatis privilegium, ut singulare praesidium spiritus et gratiam et
universae Societati contulerit caelestis Pater et singulis partibus. Est illa
gratia universae Societatis quasi architectrix quaedam facultas in spiritu
sapientiae in Christo Iesu, hae in famulatum ac ministerium illius gratiae
subserviunt. [127]
Magno igitur animo ac confidentia in Christo sint novitii, et quotquot
alioqui in probationibus exercentur, assecuturos se esse in novitiatu ac
probationibus quae desiderantur omnia et facile et affluenter, nisi sibi ipsi
desint atque desidia sua divina dona corrumpant. Idem sperent qui in aliis
ordinibus Societatis sunt constituti; singuli, pro gratiae efficacia, maiori
animo atque confidentia, siquidem sequentium ordinum status ad priora dona gratiam
semper addunt uberiorem. [128] Neque vero sit quispiam (absit hoc, fratres mei), nullus inquam sit, qui maiorem se esse existimet quod in superiorem gradum vocatur et ad gratiam quandam superiorem. Nam, primum, non est illa gratia quae gratum hominem faciat, sed quae ad utilitatem detur, ut dona alia apostolatus, linguarum, religionis, votorum et similia; quibus, nisi per humilitatem quis utatur legitime, audiet a Christo: «Nescio vos[46], nunquam novi vos»[47]; atque additurus est terribiliter, nisi resipiscat: «Mittite eum in tenebras exteriores»[48]. Ad haec, nullus existimare nec debet nec potest, se ad superiorem ordinem vel gratiam suo merito esse vocatum, sed Dei benignitate, hominem abiectum atque inutilem. Neque enim, nisi in novissimo loco per se sedeat, audiet, unquam: «Amice, ascende superius»[49]. Quod si ipse se in superiori constituat loco atque idoneum credat cui dicatur: «Ascende superius», ibi vero miserabiliter est superbus atque abiectus et nihili. Constantissime enim in illum dictum est: «En qui se exaltat humiliabitur»[50]; fitque diabolica quaedam pugna adversus Deum, quum ille se exaltare contendat suo sensum, quem Deus humiliat ac deiicit. [129] Iam si sensum habemus Societatis, quae gravissime minima Societas et appellatur et est, humilitatis sensus et exercitium debet omnibus nobis familiare esse atque dulcissimum. Quod si humiles simus, sentiemus esse nos indignos plane, non solum ut in hoc vel illo gradu consistamus, sed ut ad primam probationem recipiamur, vel omnino in Societatem. Qui enim unum gradum alteri praefert sensu suo, is facile in spiritu iudicatur nescire Societatis gratiam, neque id agnoscere quod est summae gratiae, vocari se ad Societatem Iesu, Domini ac Dei superbenedicti. [130]
Postremo, sensum ac veritatem gratiae illum ignorare necessum est, si quis,
ad gratiam Societatis vocatus hunc vel illum gradum suo iudicio appetit; vel
si quis, ad gratiam unius gradus vocatus, ad alium spectat. Nam, si gratia
illa est, ex meritis non est; quod si supra meritum meum sum exaltatus, quid
aliud quam gratias agere Deo et altum non sapere, sed ad sobrietatem[51], et timere atque
humiliari, tum ex praesenti gratia diligenter operari in Christo Iesu? [131]
Et quidem negari hoc non potest, similitudinem esse caelestis status ac
gloriae gratiam, non solum illam gratum facientem, sed hanc quoque gratis
datam. Atqui in caelo summa est gratia si quis illuc recipiatur, neque
contendit ut huc illucve considat; satis illi superque videtur, si ad
Christum ac Deum sanctorumque consortium recipiatur. Caeterum in hoc vel illo
ordine constitutus, illa gloria supra meritum et captum in Deo satiatus,
securissime conquiescit, nihil superiorum ordinum sedes ambiens, sed illorum
gloriam suam existimans, placidissime illis omnibus gratulatur, eorumque
gloria suavissime delectatur in Christo. Hoc
est exemplar, quod nobis in monte monstratur[52], fratres; hoc imitari necessitas nobis incumbit; vae enim nobis erit
verissimum, si non imitemur. Caput VI - De domibus
Societatis (cf. Examen c. 1, n. 4)
[173-174]
Domus professae. Earum paupertas et ministerio – [175] Peregrinationes sive
missiones, in oboedentiam Vicarii Christi.
[173] Domus Societatis professae propterea appellantur, quod in iis professi habitenti et ex his sua ministeria exerceant; cum professis vero coniuncti semper sunt sui coadiutores tum spirituales tum temporales. In his nihil reddituum, nihil perpetuae eleemosynae[53]; omnia vero pendent ex praesenti et purissima eleemosyna, quae scilicet ad ministeria nostra referri non possit. In his litterae non docentur speculativae sive scholasticae; conciones habentur sacrae, tum etiam lectiones quae voluntatem moveant ad pietatem, magis quam instruant intellectum, etiamsi lux semper ac necessario inducenda est, ut facilius et maiori cum fructu moveatur voluntas; breviter: ad praxim operationemque virtutum pertinere debent omnia, non ad puram speculationem. [174] In domibus professis non est ultima vel etiam potissima habitatio Societatis, sed in peregrinationibus, ut dicetur. Sed in domibus eo spectat Societas, ut sedem habeant professi certam, ubi aliquo ocio frui in Domino possint et Patrum dulci atque spirituali consuetudine consolari, unde ad peregrinationes emitti possint, quo recipi et nonnihil a laboribus recreari; breviter: quasi ad vexillum Societatis, superiorum scilicet obedientiam, ex prelio ac victoria redire, et ad castra vel aciem sese recipere. Sed tamen hoc praecipuum est domorum institutum, ut in ipsis saluti animarum et perfectioni inpensius opera navetur et propria quaedam cura animarum suscipiatur, non solum suae urbis vel oppidi, sed totius etiam vicinae, quoad eius fieri poterit commode in Christo Iesu. [175] Ultimam ac perfectissimam
Societatis habitationem dicimus peregrinationem professorum; qua
peregrinatione eas oves quae pereunt disquirantur solicite Christo
lucrifieri. Et haec est quidem selecta vocationis nostrae proprietas, ut
eorum curam a Deo acceperimus et ab orthodoxa Ecclesia, quos nullus curat,
tametsi aliquis sit omnino qui curare deberet. Quod si alius nullus, certe
summus Christi Vicarius, Romanus Pontifex. Huic igitur in obsequium dati
sumus, ut per nos illorum gerat curam quibus vel ordinarii praelati vel
sacerdotes non prosunt, vel omnino qui nullum habent praelatum. Huc spectat
votum quod fit Summo Pontifici, quod proprie ad missiones attinet. Hoc est
opus simul et summae difficultatis, summi laboris et periculi, simul summae
utilitatis ac necessitatis; hinc tota Societas imitationem quandam habere videtur
status apostolici, in nostra humilitate in Christo. Appendix
§ II - De fine Societatis
[184] Quomodo sit unicus, includens finem
subordinatum – [185-189] Non solum in propriam salutem et perfectionem
incumbendum, sed cum eadem divina gratia in salutem aliorum.
[184] Finis Societatis[54]. Est ille quidem finis Societatis unicus, ad maiorem Dei gloriam in
rebus omnibus eniti. Hinc oritur subordinatus hic finis; ille huius est
principium, virtus ac forma quaedam et perfecta, in Christo Iesu. [185] Non solum. Non enim nobis licet tantum oratione,
sacrificiis ac piis desideriis iuvare proximum; sed simul omnibus ministeriis
charitatis, et eodem quidem spiritu amoris quo nos amamus, in proximum etiam
ferri debemus; ut, quemadmodum nihil nobis est omittendum quod vel
necessarium vel utile sit futurum ad nostram salutem vel perfectionem, ita
rebus omnibus pie proximum adiuvemus. [186] Ad salutem et perfectionem. Qui ad religionem est vocatus,
ei integrum non est ut praecepta solum custodiat, sed preaterea consilia ex
statu et votis; et eniti quidem sempre debet ad maiorem perfectionem. Quod si
negligentia sua non progreditur, non suae solum perfectionis et gratiae
iacturam facit; sed etiam salutis. Si nihil aliud, certe sensim in
perditionem dilabitur. [187] Cum divina gratia. Principium omnium operationum ut est
divina gratia in Christo Iesu, ita in illa innitendum nobis semper est, per
fiidei ac spei actus, per charitatis actum formatos atque [™nergoumšnouς[55]], hoc est efficaces. Gratiam tamen non solum intelligimus illam
summam quae gratos homines Deo facit, sed gratiam praetera quae gratis data
dicitur; donum scilicet Dei ac singulare auxilium, quo nostram Societatem
dignatur iuvare clementissimus Pater caelestis. [188] Sed cum eadem. Eodem spiritu atque animi intensione, zelo
eodem charitatis ac fervore, eadem gratia permoti atque efficaces. [189] Intense. Non intelligimus in nostram salute nos intense operam non esse daturos; non ita intelligimus, fratres. Sed cum compertum sit necessario religiosum hominem tota animi intensione debere in salutem ac perfectionem animae suae incumbere, ne eadem illa intensio non conferretur [in] proximum vel negligeretur (quod in proclivi quidem esse solet); tum etiam ut nostri instituti primariam curam atque scopum profiteremur. Nam et salutem nostram et perfectionem, ad proximum iuvandum conferre debemus. Propterea illustri quadam significatione proposuit Societas animum esse in proximi salutem ac perfectionem intendendum. § III - De mediis sive de votis
[190]
Praesidia in votis – [191] Ratio paupertatis – [192-193] Nec ullo ministerio
quaestus quaerendus – [194] Nec labore manum – [195] Societas privat se
stipendiis – [196-199] Aliqua circa redditus collegiorum – [200] Cur votum oboedientiae
Summo Pontifici emittatur a solis professis.
[190] Ut melius hunc finem consequamur. Non sunt vota finis
religiosi instituti, sed media atque adiumenta ut perfectionem suae
vocationis quivis possit facilius et maiori cum fructu consequi. Vota enim
singulari Dei gratia magnum conferunt praesidium, ut ne moleste interturbent
vel ledant mundus, caro ac demon, neve nostrae mentis facultas, in malum
prona ab sua adolescentia[56], libertatae sua abutatur procaciter. Assumuntur autem vota quae
assumenda consulit Christus Iesu ad perfectionem assequendam[57], quemadmodum ex Ecclesiae orhodoxae interpretatione accepimus; in qua
una suprema auctoritas sacrae Scripturae interpretandae sita est. Nobis vero,
ut magnus est finis praestitutus, magna etiam media ad illum finem, varia ac
dificilia: ita confidendum in his praesidiis votorum abundantiorem nos
gratiam accepturos sua proprietate ac privilegio in Christo Iesu. [191] Sic paupertatem intelligendo. Quemadmodum in exercitiis
nostris principium statuimus, virtutum omnium moralium paupertatis amorem[58], ita hoc loco primum paupertatem proponimus et interpretamur, unde
novitius ex puritate paupertatis ad alias partes religionis facilius
aggrediatur. Et de paupertate quidem Societatis superius
attigimus, quod hoc loco satis esse potest; de qua tamen plenius suis locis
rursus erit dicendum Christo propitio. [192]
Vel quovis alio pio officio. Non
solum nobis est interdictum, ex ratione nostrae paupertatis, ut pro
spiritualibus ministeriis ne eleemosinam quidem recipiamus, sed ut ne pro
quovis alio ministerio, etiamsi nihil videretur esse cum re spirituali vel
ecclesiastica coniunctum. Nam conferre debemus in proximi salutem vel
perfectionem omnia ex puro charitatis affectu, nihil alterius affectus vel
usus admiscendo, tametsi honeste alioqui id facere possemus. [193]
Hinc fit non posse nos, ex nostri insittuti ratione, coadiutores habere
temporales, qui ex opere externo vel artificio stipendia ad domos vel
collegia conferant. Nam (ut superius iam attigimus) coadiutores huiusmodi ad
hunc questum applicari non possunt; unica enim est illa causa quapropter
recipiuntur, ne professi vel spirituales coadiutores, ministeriis externis
occupati, spiritualibus desint[59]. Itaque ad illa obsequa
sunt vocati quae alioqui ab coadiutoribus spiritualibus ac professis aliena
non essent, nisi illarum rerum occupatio maiorem fructum esset impeditura.
Constat autem illa ab instituto professorum ac coadiutorum spiritualium esse
aliena, propter urgentem necessitatem ministerii spiritualis; adde quod in
his questibus ansam sensim accipi posset ad avaritiam, quod nos omni ratione
vitare contendimus. [194] Quod vero Paulus laborabat[60], tempori tributum est. Nos item tempori damus, ut non laboremus. Nam
fuit Pauli consilium omnino non emendicare; nobis est legitimum, ex
vocatione, de puris eleemosynis vivere. Neque enim causa est ulla cur non
possimus ex eleemosynis vivere: vel quod non confidamus eleemosynas nobis non
defuturas, vel omnino quod scandalum metuamus, si ex mensa Christi alamur.
Nostrum igitur hoc est institutum paupertatis, haec vocatio. Quodsi extrema
aliqua intercurreret necessitas, quae superioribus videretur ex labore manuum
victum nobis esse quaerendum (quod omnino sperare debemus nunquam fore), ibi
vero ex instituto nostro id non fieret, sed necessaria quadam dispensatione
ad tempus uteremur. [195] Stipendium vel eleemosynam. Nomen stipendii usurpamus ex diplomate confirmationis Pauli[61] et Iulii[62]. Non intelligimus igitur stipendium mercedem ex pacto vel civili debito; sed stipendium interpretamur ecclesiasticum, de quo Paulus innuit: «Quis (inquit) militat stipendiis suis unquam?»[63]. Stipendium hoc gratis, hoc est, non intercedente pacto, non pro commutatione, sed pro debita eleemosyna ex praecepto Christi contribuitur iis qui altario serviunt; et honeste quidem ab illis recipitur. Hoc iure sese privat Societas; tum etiam illo, ut diximus, quo alioqui utuntur legitime religiosi, ut ne eleemosyna vel referatur vel referri sciatur ad nostrum aliquod ministerium; tametsi sciamus amore Dei nos ali ex devota eleemosyna fidelium, ad hoc relata ut homines sustententur qui in spiritualibus ministeriis sibi inserviunt. [196] Et
quamvis collegia et domus probationis[64]. Ut diximus, quasi vestibula quedam sunt collegiorum, domus probationis.
Itaque, cum collegia ex perpetuis et fixis eleemosynis vivant propter
studiorum commoditatem ac perfectionem, et ne vel scholastici ipsi pro se,
vel pro illis professi, essent occupati quaerendo victui quotidiano; haec
etiam ratio movet ne novitii emendicent in diem, ne solicitudo illa in
professos incumbat, ac liberius novitii possint ac commodius suis
experimentis exerceri. Sed de his iam diximus in superioribus. [197] Non
possunt huiusmodi, etc. Nec de facto nec de iure ipso possunt aliorsum
applicari[65]. Quod si aliter id fiat, quam in Constitutionibus expositum est[66], esse necessum est irritum; neque dominium ullum est unquam translatum,
neque adeo transferri potest. [198] Iuxta
literas Apostolicas: confirmatinis Societatis per Paulum III[67] et Iulium III[68]. [199] In
Constitutionibus declaratas. Est enim addita declaratio, quae vim
habet constitutionis, in 6a et 9a parte[69]; quae declaratio accidentia excludit, tum etiam scrupulos abigit usumque
reddituum collegiorum repraesentat nobis illustrem. [200] Professa
itidem Societas[70]. De 4° voto obedientiae ad Summum Ponteficem quoad missiones diximus iam
superius. Est hoc votum solenne quemadmodum alia 3 professorum. Non emittunt
autem illud novitii vel scholastici, propterea quod status eorum est, non unde
possint in ministerium mitti, sed ubi disponantur ut pro dignitate mitti
possint. Coadiutores item hoc votum non emittunt, quod
illorum sit proprium socios esse atque administros professorum. Itaque ad professos spectant missiones, et in ipsis ad coadiutores; quare
sat est si illud promittant professi. § IV - De ratione vitae
[202] Ex oboedientia perfectius adhibendae
paenitentiae – [203] Societas imitatio status apostolici, cum humilitate
tamen.
[202] Sed illas assumere quivis poterit. Usus hic est perfectus
afflictionum ut illis semper utamur ex praesenti obedientia, sive quivis sibi
illas concipiat et ab superiore probatas suscipiat, sive eas imponat
superior. Itaque usus illarum rerum reducitur, non ad universalem regulam,
sed ad particularem et praesentem, in singulis necessitatibus vel
utilitatibus animadversam et applicatam solicite. Haec igitur solicitudo esse
debet perpetua et nostra omnium, quotquot in Societate vivimus, tum etiam
superiorum nostrorum; ut et singuli advertamus, si quid harum rerum usui
nobis sit futurum, quo possimus illis per obedientiam iuvari; et superiores,
si videant, in nobis per negligentiam quicquam illarum rerum omitti quod
alioqui necessarium vel utile videatur, ut ex auctoritate suaviter illa
imponere atque iubere studeant vigilanter. [203] In primis aliqui admittuntur, etc. Nostrae Societatis institutum imitationem obtionet apostolici status atque episcoporum, qui illis succedunt; sed in humilitatis, etiam externae, statu atque paupertate. Eximia haec est gratia Christi Iesu. Idem enim finis est noster, ut oves quaeramus Christo lucrifacere quae pereunt domus Israel[71]. Huc spectant missiones; haec est cura animarum, quam suscipimus per pericula omnia, per mortes, ex vocatione. Non habemus honorem, non redditur, non iurisdictionem, non administrationem sacramenti ordinis vel confirmationis. Haec cum ita sint, subsidia simul nobis est gratificatus Christus Iesu, ut haberet Societas ad ministerium spirituale coadiutores suos, ad temporalia item suos; et collegia simul, in quibus literae possent comparari; novitiatum praetera indefinitium ad virtutum omnium pro ratione nostrae vocationis et gratiae exercitationem; atque ut in ministerium non daretur nisi qui in spiritu et literis esset insigniter ornatus in Christo. Et quidem de partibus Societatis satis dictum est. |
[1] “Esta mínima congregación, que por la sede apostólica en su primera institutión fue llamada la Compañía de Jesú, fue primeramente approvada por el papa Paulo III de feliz memoria en el año de 1540, y por el mesmo después confirmada en el 43 y por Julio III su successor en el 50, sin otras vezes que en diversos breves y letras apostólicas se habla della concediéndole diversas gracias, presupuesta mucha aprovatión y confirmatión della” (Esame generale, c. 1, n. 1: MI, Const. II, 5, 7, testo B). Italiano: “Questa minima congregazione, che fin dalla sua prima istituzione fu dalla Sede Apostolica chiamata la Compagnia di Gesù, ebbe per la prima volta l’approvazione del papa Paolo III, di felice memoria, l’anno 1540; fu confermata dallo stesso Papa il 1543 e poi dal suo successore, Giulio III, il 1550. Ma se ne tratta ancora altre volte in vari Brevi e lettere apostoliche, che le accordano diversi favori e ne suppongono ampia approvazione e conferma”.
[2] Cf. Is 53, 7.
[3] Cf. Lc 5, 4.
[4] Esercizi spirituali, nn. 91-98 e 136-147.
[5] 1 Cor 15, 24.
[6] Si tratta della visione de La Storta (cf. Autobiografia, n. 96).
[7] Cf. Col 1, 24.
[8] Cf. Gv 4, 23-24.
[9] Con la bolla Regimini militantis (27 settembre): MI, Const. I, 24-32.
[10] Con la bolla Iniunctum nobis (14 marzo 1544).
[11] Con la bolla Exposcit
debitum (21 luglio 1550): MI, Const. I, 373-383.
[12] “El fin desta Compañía es no solamente attender a la salvatión y perfectión de las ánimas proprias con la gratia divina, mas con la mesma intensamente procurar de ayudar a la salvatión y perfectión de las de los próximos” (Esame generale, c. 1, n. 2: MI, Const. II, 7, testo B). Italiano: “Il fine della Compagnia è non solo di attendere, con la grazia di Dio, alla salvezza e perfezione delle anime proprie, ma, con questa stessa grazia, di procurare con tutte le forze d’aiutare alla salvezza e perfezione delle anime del prossimo”.
[13] In Exposcit debitum, n. 3: MI, Const. I, 376.
[14] Cf. Mt 15, 24.
[15] Cf. 2 Cor 5, 14.
[16] Formula
dell’Istituto, in bolla Exposcit debitum, n. 3: MI, Const. I, 376.
[17] Cf. Mt 18, 12.
[18] Cf. Costituzioni, p. 9, c. 2, n. 1.
[19] “Para mejor conseguir este fin házense en ella tres votos, de obedientia, de pobreza y castidad, assí entendiendo la pobreza, que ni quiere ni puede tener rentas algunas para su sustentatión ni para otra cosa lo qual se entiende no solamente de los particulares, pero aun de las yglesias o casas de la Compañía professa. Ni tanpoco (aunque a otros sería lícito) por missas o predicationes o lectiones o administratión de algunos sacramentos o otro pío officio alguno de los que puede exercitar la Compañía según su instituto pueden accettar stipendio alguno o limosna, qual se suele dar en recompensa de dichos ministerios de otro que de Dios N. S. por cuyo servitio deben hazer puramente todas cosas” (Esame generale c. 1, n. 3: MI, Const. II, 7, testo B). Italiano: “Per conseguire meglio questo fine, vi si fanno i tre voti di obbedienza, di povertà e di castità. La povertà dev’essere intesa nel senso che non si vuole né si può avere alcuna rendita per il proprio mantenimento, né ad altro titolo. Ciò vale non soltanto individualmente, ma anche per le chiese o case della Compagnia professa. E neppure è lecito (anche se ad altri lo sarebbe), accettare per le messe, la predicazione, le lezioni sacre, l’amministrazione dei sacramenti, né per alcun’altra pia attività, nessuna retribuzione od elemosina, di quelle solite a darsi in ricompensa di questi ministeri, da altri se non da Dio nostro Signore, a servizio del quale devono fare disinteressatamente tutte le cose”.
[20] Mt 19, 12.21.
[21] “… post solenne perpetuae castitatis, pauperpatis et obedientiae votum…” (bolla Exposcit debitum, n. 3: MI, Const. I, 375); “post solenne perpatue castitatis votum proponat sibi in animo” (bolla Regimini militantis, n. 2: MI, Const. I, 16).
[22] Costituzioni, p. 5, c. 3, nn. 3.6; c. 4, nn. 2-4.
[23] Mt 6, 25.
[24] Fil 4, 6.
[25] Cf. Mt 19, 21; Lc 12, 33.
[26] Cf. Exposcit debitum, n. 5: MI, Const. II, 379; Costituzioni, p. 6, c. 2, nn. 2.5-6.11-12.
[27] Cf. 1 Cor 9, 13.
[28] Esame generale, c. 1, n. 3; Costituzioni, p. 6, c. 2, n. 7.
[29] 1 Cor 9, 15.
[30] Cf. Mt 6, 26.28.
[31] 2 Cor 8, 9.
[32] Mt 8, 20.
[33] Costituzioni, p. 6. c. 2, n. 10; p. 4, c. 2, n. 6.
[34] Costituzioni, p. 6 c. 2, n. 7.
[35] Bolla Exposcit debitum, n. 5: MI, Const. I, 379, linee 93-94.
[36] Cf. Exposcit debitum, n. 6: MI, Const. I, 379-380; Esame generale, c. 1, n. 4; Costituzioni, p. 4, c. 2, n. 5; c. 10, n. 1; p. 6, c. 2, n. 3; p. 9, c. 3, n. 18; c. 4, n. 7; p. 10, nn. 4-5.
[37] “Y aunque se tengan collegios y casas de probatión con renta para la sustentatión de los scolares antes que entren en la Compañía professa o casas della, no pueden servir las tales rentas para otro effecto conforme a la bulla declarada en las constitutiones, ni ayudarse dellas las casas de los professos ni alguno dellos o de sus coadiutores” (Esame generale, c. 1, n. 4: MI, Const. II, 9, testo B). Italiano: “E benché si abbiano collegi o case di probazione (B), provviste di rendite per il mantenimento degli scolastici prima della loro entrata nella Compagnia professa o nelle sue case, tuttavia tali rendite, conforme alla Bolla, com'è spiegato nelle Costituzioni, non possono servire ad altro uso, né possono giovarsene le case professe, o i singoli professi, oppure i loro coadiutori”.
[38] Costituzioni, p. 6, c. 2, nn. 3-4.
[39] Cf. Costituzioni, p. 6, c.
[40] Costituzioni, p. 6, c. 2, nn. 3-4.
[41] “Así mismo la Compañía professa sin los tres dichos haze voto expresso al summo pontífice como a vicario que es o fuere de Christo N. Señor, para yr donde quiera que su santidad le mandare entre fieles o entre infieles, sin excusatión y sin demandar viático alguno para cosas que conciernen el culto divino y bien de la relligión christiana” (Esame generale, c. 1, n. 5: MI, Const. II, 9, testo B). Italiano: “Parimenti, oltre i tre voti sopra detti, la Compagnia professa fa all'attuale o futuro Sommo Pontefice, come al Vicario di Cristo nostro Signore, il voto esplicito di andare ovunque le verrà comandato da Sua Santità, tra i fedeli o gl'infedeli, per ciò che si riferisce al culto divino e al bene della religione cristiana, senza addurre scuse e senza chieder nulla per le spese di viaggio”.
[42] Cf. Exposcit debitum, n. 4: MI, Const. I, 377-378.
[43] “La intençión del 4° voto del papa no era para lugar particular, sino para ser esparçidos en varias partes del mundo. Porque como fuesen los que primero se iuntaron de la Compañía de diversas provincias y reinos, no sabiendo entre qué regiones andar, entre fieles o infieles; por no errar in via Domini hizieron la tal promesa o voto, para que su santidad hiziese la división dellos a mayor gloria divina, conforme a su intençión de discurrir por el mundo, y donde no hallasen el frutto spiritual deseado en una parte, para pasar en otra y en otra, buscando la mayor gloria de Dios N. S. y ayuda de las ánimas” (Costituzioni, p. 7, c. 1, B: MI, Const. II, 562.564, testo B). Italiano: “Il quarto voto al Papa non aveva di mira un luogo particolare, ma di recarsi qua e là nelle varie parti del mondo. Infatti, siccome i primi uomini della Compagnia che si riunirono erano di diverse provincie e regni, e non sapevano in quali paesi andare, se tra i fedeli o gl'infedeli, per non errare nella via del Signore, fecero questa promessa o voto, per lasciare a Sua Santità di distribuirli a maggior gloria di Dio conforme alla loro intenzione di spargersi attraverso il mondo. E, qualora non avessero raccolto il frutto spirituale sperato in una parte, se ne sarebbero andati in un'altra e poi in un'altra, alla ricerca della maggior gloria di Dio nostro Signore e dell'aiuto delle anime”.
[44] In Exposcit debitum, n. 3: MI, Const. I, 376.
[45] “Frater Franciscus promittit obedientiam et reverentiam Domino Papae Honorio ac Successoribus eius canonice intrantibus, et Ecclesiae Romanae; et alii Fratres teneantur Fratri Francisco et eius Successoribus obedire”: Regula Fratraum Minorum, c. 1; in Regula et Constitutiones generales Fratrum Minorum, edit. ad Aquas Claras (Quaracchi) 1922, pp. 1-2. Italiano: “La regola e la vita dei frati minori e questa, cioè osservare il santo Vangelo del Signore nostro Gesù Cristo, vivendo in obbedienza, senza nulla di proprio e in castità. Frate Francesco promette obbedienza e ossequio al signor papa Onorio e ai suoi successori canonicamente eletti e alla Chiesa romana. E gli altri frati siano tenuti a obbedire a frate Francesco e ai suoi successori” (http://www.ofm.org/ofm/?page_id=109&lang=it).
[46] Cf. Lc 13, 25.27.
[47] Mt 7, 23.
[48] Cf. Mt 8, 12; 22, 13; 25, 30.
[49] Lc 14, 10.
[50] Lc 14, 11.
[51] Cf. Rm 11, 20; 12, 3.
[52] Cf. Es 25, 40.
[53] Regimini militantis, n. 6; Exposcit debitum, n. 5 (MI, Const. I, 29, 379); Examen c. 1, n. 3; Costituzioni, p. 6, c. 2, n. 2, 5, E.
[54] Cf. Examen c. 1 n. 2.
[55] Cf. Gal 5, 6.
[56] Cf. Gn 8, 21.
[57] Mt 19, 11.12.21.
[58] Cf. Esercizi spirituali, nn. 98, 116, 142, 146, 147, 157, 167.
[59] Cf. Examen c. 6, n. 3; Costituzioni,
p. 1, c.
[60] Cf. 1 Cor 4, 12; 1 Ts 2, 9; 2 Ts 3, 8.
[61] Paolo III, Regimini militantis, n. 6: MI, Const. I, 29; cf. MI, Const. I, 272 (n. 18), 333 (n. 73).
[62] Giulio III, Exposcit debitum, n. 3:
MI, Const. I, 376.
[63] 1 Cor 9, 7.
[64] Cf. Examen
c. 1 n. 4.
[65] Cf. Costituzioni, p. 4, c. 2, n. 5; c. 10, n.
1.
[66] Cf. Costituzioni, p. 4, c.
[67] Regimini
militantis, n. 6: MI, Const. I, 29-30.
[68] Exposcit debitum, n. 5: MI, Const. I,
379-380.
[69] Costituzioni, p. 6, n.
[70] Cf. Examen, c. 1, n. 5.
[71] Cf. Mt 15, 24.